Stanisław Mieszkowski (1903-1952), komandor Marynarki Wojennej.

Urodził się w rodzinie inteligenckiej jako jeden z pięciorga dzieci. Od najmłodszych lat związany z Piotrkowem Trybunalskim. Po wybuchu I wojny światowej deportowany wraz z rodziną do Rosji, gdzie kontynuował przerwaną w gimnazjum naukę. Po powrocie do Polski jako ochotnik wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, następnie zdał maturę i wstąpił do elitarnej Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie. W 1924 r. zgłosił się do Oficerskiej Szkoły MW, którą skoczył trzy lata później w stopniu podporucznika. Do 1939 r. odbywał studia specjalistyczne w zakresie artylerii morskiej, otrzymywał awanse i przydziały. Jako specjalista brał udział w misjach nadzorczych budowy zamówionych przez Polskę okrętów, m.in. niszczycieli „Grom” i „Błyskawica”.

W trakcie agresji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r. brał udział w obronie wybrzeża Zatoki Gdańskiej, a po wyokrętowaniu załogi kanonierki Generała Hallera na Helu dowodził obroną półwyspu otrzymując odznaczenie Krzyża Grunwaldu III klasy. Całą okupacje spędził w niemieckich obozach jenieckich, po czym styczniu 1945 r. został uwolniony przez Armię Czerwoną. Cztery miesiące później rozpoczął służbę w Głównym Urzędzie Morskim otrzymując stanowisko kapitana portu w Kołobrzegu. Na początku 1946 r. skierowany do odtwarzanej w Gdyni MW. W przeciągu dwóch lat trzykrotnie awansowany na podporucznika, porucznika i komandora. Do jesieni 1949 r. powoływany na stanowiska, m.in. Dowódcy Floty, zastępcę dowódcy Marynarski Wojennej do spraw liniowych i dowódcę Floty MW.

Aresztowany 20 października 1950 r. przez oficerów Zarządu Informacji Marynarski Wojennej w Gdyni, następnie przewieziony do Głównego Zarządu Informacji w Warszawie. Po 22 miesiącach brutalnego pełnego nadużyć śledztwa, 15 września 1952 r. stanął przed Najwyższym Sądem Wojskowym w Warszawie. Sądzony w tzw. „procesie komandorów”, który miał na celu ukaranie inicjatorów i członków utworzonej w Marynarce Wojennej tajnej organizacji ALARM. Oskarżony o „ogólne kierowanie działalnością szpiegowską w Marynarce Wojennej” wziął na siebie całą odpowiedzialność za organizowanie „spisku w wojsku” prosząc Sąd o darowanie życia swoim kolegom. 21 lipca 1952 r. kmdr Mieszkowski został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 16 grudnia 1952 r., po nielegalnych przesłuchaniach, które miały miejsce po ogłoszeniu wyroku (9-11 grudnia).

Szczątki kmdr. Stanisława Mieszkowskiego odnaleziono wiosną 2013 r. na kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

Opracowała Milena Bykowska na podstawie:

• T. Swat, „… Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944-1956. Mazowsze, Warszawa 2003.
• Jerzy Poksiński, Victis honos. Spisek w wojsku, Warszawa 1994.